Kısırlık (infertilite) Nedir? Nasıl Tedavi Edilir?

Kısırlık (infertilite) nedir? Nasıl tedavi edilir?

Kısırlık nedir? Yani tıbbi adıyla infertilite nedir, nasıl tedavi edilir? Bu yazımızda bunu ele alacağız. Mümkün olduğunca kolay anlaşılabilir bir dil kullanmaya çalışacağım umarım kısırlık (infertilite) nedir, nasıl tedavi edilir? Sorularına yanıt bulmuş olabilirsiniz.

Kısırlık cinsel ilşkide korunulmamasına ve  1 yıl boyunca düzenli cinsel ilişkide bulunulmasına rağmen gebelik oluşmamasıdır.
İnfertiliteyi primer ve sekonder infertilite diye ikiye ayırabiliriz. Çiftlerin çocuk istemelerine rağmen hiç çocuk sahibi olmayanlara primer infertil, daha önce hanile kalabilmiş  fakat şu an hamile kalamayanlara sekonder infertil denir. Evli çiftlerin %10-15’inde infertilite görülür.

Gebe kalınabilmesi için belli bir süre geçmesi gerekmektedir.İlk adet döneminde her çiftin hamile kalması imkansızdır.Gebelik oluşması için çiftlere göre 1 ay ile 1 yıl arasında değişiklik gösterir.Ancak bu süreç içerisinde düzenli cinsel ilşkiye rağmen gebelik oluşmadı ise ozaman sebepleri araştırılmaya başlanabilir.

İnfertil çiftlerin araştırmaları birlikte yapılmalıdır. Bazı çiftlerde kadında, bazı çiftlerde erkekte bazılarında ise her ikisindede sorun görülebilmektedir.Birde çiftin ikisindede hiç bir sorun olmamasına rağmen  gebelik oluşamamaktadır. Hiçbir neden bulunamayan duruma açıklanamayan inferilite denir..

Özellikle kadınlarda yaş ilerledikçe gebe kalma şansı azalır. Tüp bebek başarısınıda yaşın ilerlemesi tüp bebek başarısını da azaltmaktadır. Ayrıca ileri yaşta hamile kalanlarda düşük yapma şansı daha yüksektir.

Kadında infertilite nedenleri

 Ovulasyon (yumurtlama) bozuklukları:

En sık görülen sebeplerden biri  yumurtlama problemidir. Kadınların kısırlık sebeplerinin yaklaşık 1/3 yumurtlama sorunundan kaynaklanmaktadır.”Ovulatuar disfonksiyon” şeklinde de adlandırılır.Yumurtlama bozukluğu diye adlandırılan sorunda bazı kadınlarda düzensiz ve seyrek, bazılarında ise hiç olmamaktadır.Düzensiz ve seyrek yumurtlama görünen hastaların adetleride düzensiz olur.Çok seyrek görünsede yumurtlama olmayan hastalar da adet göremezler.

Ayrıntılar için tıklayınız YUMURTLAMA (OVULASYON) DÜZENSİZLİKLERi

 Tüplere ve karındaki yapışıklıklara bağlı nedenler (Tüplerin kapalı olması)

Tüplerin kısmen veya tamamen tıkalı olması durumunda sperm ve yumurta’nın tüp içinde biraraya gelmesini engelleyerek döllenme ve buna bağlı gebeliği imkansız kılar. İnfertilite nedenlerinin %35’ini tüplere ait bozukluklar oluşturmaktadır.

Ayrıntılar için tıklayınız KISIRLIKTA TÜPLERİN KAPALI OLMASI

 Endometriozis

Rahim içini döşeyen dokunun rahim dışında gelişmesi olayına Endometriyozis olarak ifade edilir. Normal yerleşiminin dışında bulunan bu odaklar, zamanla yapışıklıklara veya yumurtlamanın bozulmasına neden olabilir. Endometriyozisli hastaların %70’i kısırlık problemi yaşamaktadır

Ayrıntılar için tıklayınız.KISIRLIKTA ENDOMETRİOZİS

 Nedeni izah edilemeyen (açıklanamayan) infertilite

Günümüzde tıbbın olanakları ile sebebi bulunamayan kısırlık durumlarında nedeni açıklanamamış kısırlık (idiopatik infertilite) söz konusu olur. İnfertil çiftlerin testler ile ortaya çıkarılamayan sperm bozuklukları, yumurtanın çatlaması ve tüpler içindeki hareketinde bazı bozuklukların varlığı öne sürülen varsayımlar arasındadır. Psikolojik etkenler ve stresin de hormon dengesi üzerinde olumsuz etkiler yapabileceği bilinmektedir.

Ayrıntılı bilgi için tıklayın.SEBEPSİZ KISIRLIK, İNFERTİLİTE

Rahim içi yapışıklıklar;

Kadınlarda rahim içi yapışıklıklar kısırlık nedeni olarak karşımıza çıkmaktadır. Daha önce geçirilmiş kürtaj, rahim ameliyatı veya verem sonrası rahim içi yapışıklıklar gelişebilmektedir.

Rahim ağzı faktörü;

Kadında kısırlığa sebep olan rahim ağzı sorunları arasında şekil bozuklukları, enfeksiyonlar ve mukus kalitesinin iyi olmaması ,rahim ağzında (serviks) görülen polipler örnek gösterilebilir.

Ayrıntılı bilgi için tıklayın.KISIRLIKTA RAHİM AĞZINA BAĞLI NEDENLER (SERVİKAL FAKTÖR)

 Kadının yaş faktörü

Kadının 35 yaşını geçtikten sonra.yumurtlama sıklığı ve kaliteli yumurta oluşumu azalmaktadır.Bu nedenle hamile kalma başarısı azalmaya başlamaktadır

Ayrıntılı bilgi için tıklayın.KISIRLIKTA YAŞ FAKTÖRÜ

İnfertilite konusunda etkili diğer faktörler:

• Sigara
• Obezite (Şişmanlık)
• Servikal stenoz (rahim ağzının kapalı olması)
• Vajinismus
• Düzenli ve doğru cinsel ilişki olmaması
• Rahim içerisinde yapışıklıklar olması (Asherman sendromu)
• Luteal faz yetmezliği
• Erken menopoz, erken over yetmezliği
• Kemoterapi ve radyoterapi almış olmak

Erkekte infertilite nedenleri:

 Varikosel

Varikosel, erkekteki testislerden (sperm üreten yumurtalıklardan) kalbe dönen toplardamarlarda oluşan bir çeşit varisleşme yani damar genişlemesidir.

 Endokrin hipogonadism

Erkeklerde gonadizm kas gelişiminde ergenlik dönemindeki vücut gelişiminde önemli bir rol oynayan testosteron hormonunun yeteri kadar üretilememesi durumudur.

 Subklinik enfeksiyonlar

Spermin bir grup organizmaya ve mikroplara hassas olduğu bilinmektedir. Subklinik yani hiç belirti vermeden seyir gösteren birçok enfeksiyon sperm motilite ve canlılığını olumsuz etkileyebilmektedir. Bunlar arasında en çok Chlamydia trachomatis, Ureaplazma urealyticum ve Mycoplasma enfeksiyonlarının fertilizasyonu ve döllenmeyi olumsuz etkilediği belirtilmektedir.

 İnmemiş testis

Erkek çocuklarda anne karnında gelişirken yerine inişini tamamlayamayan testisleri ileriki yaşamını kabusa çevirebilir. İki yaş bitimine kadar tedavi gerçekleşmezse testisler küçük kaldığı için sperm üretimi gerçekleşmez, kalıcı kısırlık sorunu oluşabilir

 

Sperm sayı ve kalitesi ile ilgili sebepler

Erkek kaynaklı kısırlıklar arasında en çok görülen sebeplerden biridir. Sperm hücrelerinin  gebelik için yeterli sayıda olmaması, şekil bozukları veya hareketlerinin yeterli olmaması sebebiyle yumurtanın döllenmesi mümkün olmamaktadır.

 

Enfeksiyonlar

Geçirilen enfeksiyonlar, üreme organlarını etkileyebilir ve sperm üretimi olumsuz etkileyebilir. Buna örnek olarak ergenlik döneminde geçirilen kabakulak hastalığı verilebilir.

 

Hormonal sorunlar

Sperm üretiminin oluşmasını sağlayan hormonlardaki düzensizlikler yaygın olarak görülen bir diğer kısırlık sebebidir.

 

Geri boşalma

Cinsel ilişkide bulunduktan sonra, meninin penis dışında idrar kesesine boşaltılması sorunu geri boşalma olarak adlandırılır. Bu durum kısırlığa sebep olabilir.

 

Cinsel ilişki ile ilgili sebepler

Sertleşme ile ilgili problemler veya oluşumunun yeterli süre korunmaması, erken boşalma, cinsel ilişki sırasında ağrı ve psikolojik sebepler kaynaklı problemler, erkek kısırlığına yol açabilmektedir.

 

Uzun süre kullanılan ilaçlar

Kanser gibi hastalıkların tedavisi için uzun süreli olarak kullanılan ilaçlar, erkek kısırlığına yol açabilmektedir.
Erkek değerlendirilmesi için öykü ve muayene bulgularından başka  sperm testi (semen analizi çok önemlidir. Sperm analizi 3 günlük cinsel perhiz sonrası yapılır.

Çiftler ne kadar sürede gebelik oluşmazsa doktora başvurmalıdır?

35 yaşın altındaki çiftler korunmasız düzenli ilişkiyi denemelerine rağmen hala gebelik oluşmamışsa  1 yıl sonra doktora başvurmalılar. 35 yaşın üzerindeki çiftlerde bu süre 6 aydır.

 Kısırlık Tedavisi:

Tedavi infertiliteye neden olan duruma göre değişir.İlk önce gerekli tetkiklerin yapılarak nedenin saptanmasından sonra  Saptanan nedene göre ilaç, hormon veya cerrahi (ameliyat) tedavisi gerekebilir.